«چوانگ جو»، نمونه ای از چندگونگی و فراگیری فرهنگ چین

ششمین دوره گفتگوهای فرهنگی چین و ایران از 14 تا 15 سپتامبر به میزبانی مشترک فرهنگستان علوم اجتماعی چین، مرکز مطالعات آسیایی دانشگاه تهران و سازمان ارتباطات اسلامی ایران  با  موضوع  بررسی ابعاد فرهنگی چند جانبه گرایی سپهر تمدنی چین و ایران در پکن و تهران برگزار شد و حدود 20 دانشمند از چین و ایران در این همایش شرکت کردند. یائو خویی نا از موسسه تاریخ جهان فرهنگستان علوم اجتماعی چین، «چوانگ جو» را به عنوان نمونه ای از تنوع و فراگیری فرهنگ چین عنوان کرد و گفت:

در چهل و چهارمین کنفرانس میراث جهانی که  ژوئیه 2021 برگزار شد ، شهر چوانگ جو واقع در جنوب شرقی چین به عنوان مرکز تجاری دریایی جهان در سلسله های سونگ و یوان چین در فهرست میراث جهانی ثبت شد. راه ابریشم دریایی گذرگاه دریایی برای تجارت خارجی و مبادلات فرهنگی در چین باستان بود. یونسکو همچنین چوانگ جو را به عنوان نقطه شروع این راه باستانی به رسمیت شناخت. در دوران سلسله های سانگ و یوان با رونق راه ابریشم دریایی چوانگ جو مرکز تجارت دریایی جهان شد و  بندر سیتونگ به عنوان بزرگترین بندر جهان شناخته شد. در هر دو کتاب "سفرنامه مارکوپولو" و "سفرهای ابن بطوطه" به بزرگی چوانگ جو در آن زمان اشاره شده است.

جاده ابریشم دریایی و اشاعه دین اسلام در چوانگ جو

تجارت دریایی مردم  سراسر جهان را در چوانگ جو گرد هم آورده و این شهر به جایی برای نزدیکی فرهنگ ها و اعتقادات مختلف با یکیدگر شده و این فرهنگ ها مبادله و همزیستی مسالمت آمیز با یکدیگر ایجاد کرده اند و چوانگ جو را به  محل تلاقی فرهنگ های شرق و غرب، محل تجمع ادیان اصلی جهان و ایجاد سرزمینی با ظرفیت های متنوع تبدیل کرده است؛  این شهر در نهایت در چین به نمونه ای از یک منطقه  فرهنگی فراگیر تبدیل شده است. اشاعه اسلام در چین، نقش چوانگ جو را در شکل گیری یک سرزمین چند فرهنگی به خوبی نشان می دهد. 

اسلام برای اولین بار توسط فرستادگان مسلمان و بازرگانانی که در زمان سلسله تانگ به چین آمده بودند به چین معرفی شد. بیشتر فرستادگان، بازرگانان و مبلغان از ایران باستان و جهان عرب از طریق دو راه ابریشم، زمینی و دریایی به چین آمدند. در میان آنها تجارت دریایی نقش مهمی در ترویج ورود اسلام به چین، به ویژه در دوران سلسله های سانگ و یوان ایفا کرد. جالب اینجاست که نخستین مسلمانانی که به چین آمدند سعی کردند اسلام را با استفاده از کنفسیوسیم که در آن زمان به عنوان آیین اصلی چین مورد علاقه حاکمان و عموم مردم به حساب می آمد توضیح دادند. در نتیجه اسلام به تدریج و آهسته و پیوسته به چین وارد شد و سرانجام به یکی از ادیان مهم چین تبدیل شد. 

چوانگ جو یکی از اقامتگاه های اصلی تجار مسلمان در چین بود و همین موضوع این شهر را به یک ایستگاه تبادل و گسترش مهم برای ورود اسلام به چین و مهد فرهنگ اسلامی چین تبدیل کرده است. هه چیان یوان مورخ سلسله مینگ ( (1558-1631داستان مسلمانان چوانگ جو را در «کتاب فوجیان» ثبت کرد. در سلسله تانگ (618-626 میلادی) چهار حکیم مسلمان به چین آمدند که دو نفر از آنها  به چوانگ جو رسیدند و پس از مرگ در کوه« لینگ شان» واقع در  حومه شرقی چوانگ جو که اکنون مقبره مقدس اسلامی   لینگ شانام گرفته به خاک سپرده شدند. چوانگ جو آثار فرهنگی غنی و مهم اسلامی را در خود جای داده است.

 فرهنگ متنوع و فراگیر چوانگ جو

چوانگ جو علاوه بر اسلام محل گسترش باورهای بومی سرزمین چین مانند آیین های کنفوسیوس و تائو، باورهای مازو و پرستش خدایان دریا، آیین بودایی و حتی آیین های مسیحیت، مانوی و هندو نیز هست و بنابراین چوانگ جو را می توان موزه ادیان جهان نامید. 

سه دلیل اصلی وجود دارد که فرهنگ و مذاهب دیگر کشورها توانسته در چوانگ جو جایگاه خود را پیدا کند. نخست جامعه باز چوانگ جو فضا را برای همزیستی فرهنگ های متعدد فراهم می کند. دوم این ادیان به باورهای پیروان دیگر مذاهب احترام می گذارند و مردم را متقاعد می کنند که خوب باشند که این امر برای حفظ ثبات اجتماعی موثر است و در نتیجه حمایت حاکمان را به دست می آورد و سوم اینکه این ادیان توانستند با ابتکار ادغام با فرهنگ محلی نظیر آیین های کنفوسیوس، تائو و بودایی و باورهای عامیانه محلی رنگ و بوی بومی به خود بگیرند و در نتیجه از سوی مردم چوانگ جو پذیرفته شوند.

دانش و فناوری های مسلمانان از طریق دریا وارد چین شد و تمدن چین را غنی تر، متنوع تر و فراگیرتر کرد، جذب تمدن اسلامی توسط تمدن چین عمدتاً در جنبه های زیر منعکس شده است:

اول شکل گرفتن چین از طریق  فرهنگ اسلامی، دوم، جذب علوم و فناوری پیشرفته مسلمانان مانند نجوم، محاسبه تقویم،  پزشکی، ناوبری، معماری و علوم دیگر.

گسترش ادیان مختلف مانند اسلام در چین از طریق راه ابریشم دریایی نشان می دهد که جامعه فراگیر و فرهنگ های متنوع برای ارتقاء مبادلات بین تمدن ها موثر است. ارتباط بین تمدنها نردبان پیشرفت یک کشور است. امروز ما باید تلاشهای بیشتری را برای ارتقاء مبادلات و یادگیری متقابل بین تمدنهای مختلف با نگرش تحمل پذیری انجام دهیم و توسعه چند فرهنگی ارتقا دهیم.